İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA GETİRİLMESİ HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR
04.09.2018 tarih ve 30525 sayılı ResmiGazete ile “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkinTebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) ile 6 ay süresince özelliği olan ihracatlarharicinde ihracat bedellerinin 180 gün içerisinde yurda getirilmesizorunlu tutulmuş, gelen dövizin %80’nin bankalara satılması zorunluhale getirilmiştir.
Söz konusu tebliğ ile 04.09.2018tarihinden itibaren uygulanmakta olan süreç ile mükellefler nezdinde bir takımözellikli hususlara ilişkin soruları beraberinde getirmiştir. Mükelleflerinpiyasada bu konuyla ilgili karşı karşıya kaldığı kimi özellikli sorularailişkin cevaplar bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
Soru ve cevaplara ilişkin yazımızdaihracat türü olarak söz konusu Tebliğ’de ifade edilen genel ihracat sürecineilişkin kapsamda cevaplandırılmıştır. (İhracat bedellerinin 180 gün içerisindeyurda getirilip %80’nin bankalara satılacağı şeklinde)
1.)Serbest Bölgelerden Gelen İhracat Bedellerin Bankalara Satılması Zorunlu Mudur?
Serbest bölgeler ülke siyasi sınırlarıiçerisinde yer almakla birlikte ticaret, vergi ve gümrük uygulamaları açısındanülke dışında kabul edilen bölgelerdir. Dolayısıyla Türkiye’den bu bölgelerdefaaliyet gösteren kişilere veya kurumlara yapılan teslimler ihracat işleminiteliğinde sayıldığından aynı zamanda söz konusu Tebliğ’de de serbestbölgelerin istisna kapsamına değerlendirilmemesi neticesiyle serbest bölgelereyapılan ihracata ait bedellerinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 güniçerisinde yurda getirilmesi gerekli olup, %80’in bankalara satılmasızorunludur.
2.)Yurtdışından Alınan Sipariş Avanslarının Bankalara Satılması Zorunlu Mudur?
Firmalar ihraç edecekleri mallar içinkimi zaman finansman temini kimi zaman ise ön ödeme şartı ile yurt dışındabulunan ithalatçı firmadan ihracat işlemi öncesi sipariş avansı almaktadır.İhracat bedelinin ön ödemesi olarak gönderilen dövizin Türkiye’de ihracatçınınhesabına geldiği tarih itibariyle kullanılmaması hesapta kalması halinde ilgilidöviz miktarının %80’nin bankaya satılma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Çünkü ihracat işlemi henüzgerçekleşmemiş en nihayetinde ilgili sipariş avansının ihracat işleminingerçekleştirilmemesi halinde iade edilme ihtimali dahi bulunmaktadır.
İhracat işleminin gerçekleşmesiitibariyle ise gelen döviz miktarı ilgili gümrük beyannamesi ileilişkilendirilir ve sipariş avansı olarak hesapta bulunan bedelin %80’nibankaya satılır.
3.)Hizmet İhracında Mal Bedeli 180 Gün İçerisinde Türkiye’ye Getirilmesi ZorunluMudur?
Bahsi geçen Tebliğ’de Türkiye’deyerleşik kişilerce gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin 180günü geçmeden ihracata aracılık eden bankaya transfer edilmesi zorunlukılınmıştır. Bedellerin yurda getirilme süresinde fiili ihraç tarihinin esasalınması zorunlu kılınmıştır. Hizmet ihracı için fiili ihraç kavramınınolmamasından ötürü hizmetin ihracında bedelin 180 günü geçmeksizin Türkiye’yegetirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
4.)İhracat Yapılan Firma İle Bedelin Tahsil Edildiği Firma Farklı Olması Halindeİhracat Bedeli Döviz Alım Belgesine Bağlanır Mı?
Türkiye’de firmaların yapmış olduğuihracat neticesinde ödenmesi gereken dövizin Türkiye’ye getirilmesi zorunludur.İhracat bedelinin borçlusu kimi hallerde ilgili ödemenin kendisine borçlu başkabir firma tarafından ödenmesini talep etmekte buna ilişkin ödeme diğer firmadangelmektedir.
İhracatçının böyle bir durumda ihracatailişkin gümrük çıkış beyannamesini ilgili firmadan alınacak bir mutabakatyazısı ile ilişkilendirilmesi gerekmekte olup, yurt dışından gelen ihracatbedelinin yurt dışında alım yapan firmaya borçlu olan bir diğer firmanınödemesi olduğunun bir üst yazı ile bankaya iletilmesi buna ilişkin gelenbedellerin döviz alım belgesine bağlanması gerekmektedir.
İşlemin gerçekliğinin kanıtı amacıylaborcu devralan şirketin imzalı ve kaşeli borç kabul kâğıdı ile ilgili ihracatfaturaları ve gümrük çıkış beyannamesinin ilişkilendirilmesi fayda vardır.
5.)Alıcısı Tarafından Kabul Edilmeyen Malların, Bir Başkasına Satılması DurumundaBedelin Ne Kadar Sürede Yurda Getirilmesi Gerekmektedir?
Şirketler tarafından ihraç edilenmalların yurt dışına gönderildikten sonra yurt dışındaki ithalatçıya ulaşmasısonrası istenilen nitelikte olmaması halinde ilgili malın kabul edilmemesidurumları kimi zaman oluşmaktadır. İhraç edilen malın nakliye giderlerininyüksek maliyet taşıması nedeniyle bu durumda ihracatçılar malı Türkiye’ye gerigetirmektense malı bir başka yurt dışındaki firmaya satmaktadırlar.
Bu şartlar altında malın fiili ihraçtarihi olan ilk satış işlemine ilişkin gümrük çıkış tarihi ikinci satış işlemiiçinde geçerli olacak mala ilişkin ihracat bedelin Türkiye’ye getirilmesineilişkin süre de malın fiil ihraç tarihi dikkate alınarak hesap edilecektir.
İlk ithalatçıya malın nakliye veyabaşka nedenlerden ötürü geç ulaşması sonucu ikinci ithalatçı ile satışanlaşmasının kısıtlı bir zaman içerisinde sağlanması halinde dövizin 180 güniçerisinde Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğunun aşılmaması için ihracatıgerçekleştiren Türkiye’deki yerleşik firmanın ihracat bedelinin malın teslimianında veya öncesinde tahsil etmesinde fayda vardır.
6.)İhracat Bedelinin Elden Tahsil Edilmesi Halinde Bedelin Bankaya SatılmasıZorunlu mudur?
İhracat işlemine ilişkin bedellerinefektif olarak yurda getirilmesi durumunda getirilen dövizin gümrük idarelerinebeyan edilmesi gerekmektedir. Gelen döviz bedelinin Nakit BeyanFormu ile gümrük idaresine beyan edilmesi zorunlu olup, gümrük idaresinceelektronik ortamda düzenlenen formun ihracatçıda kalan nüshası ile bankalarabeyan edilip satılması gereklidir.
7.)İhracat Bedeli İthalat Ödemesi İçin Kullanılabilir Mi?
Şirketler yurt dışında ihraç ettikleriürünlere ilişkin hammaddeleri yine yurt dışında bulunan firmalardan teminettikleri durumlar mevcuttur. Firmalar ihracat işlemi sonucu yurt dışındangelen dövizi yine ithalat işlemlerinin finansmanında kullanmaları piyasada varolan bir döngüdür. Fakat ilgili Tebliğ ile birlikte gelen ihracat bedellerinin%80’inin bankalara satılması zorunlu kılınmıştır.
İthalat için gereken finansmanınbankalara bozdurulması zorunlu olmayan kısımla karşılanmasının yeterli olmadığıve firmanın yeterli döviz bakiyesinin bulunmaması halinde ithalat işlemelerineilişkin ödemeler için gereken döviz teminin gelen ihracat bedelleri ilekarşılanması tebliğ uyarınca mümkün kılınmıştır.
İlgili döviz tutarının ihracatbedelinden mahsubunun gerçekleştirilebilmesi için 180 gün içerisindeyurda getirilmesi zorunlu olup ilgili ihracat bedeline ilişkin dövizbedellerin ithalat ödemelerine mahsup edilmesi mümkündür. İlgili ithalatödemesi için mahsup talebi halinde ise mahsup edilecek kısım için mahsuptarihindeki döviz alış kuru üzerinden bankalarca döviz alım ve satımbelgelerinin düzenlenmesi gerekmektedir.
8.)4 Eylül 2018 Tarihi Öncesi Satılan Fakat Ödemesi Sonra Yapılan İhracatBedellerinin Bankaya Satılması Zorunlu Mudur?
06.09.2018 tarihli Hazine ve MaliyeBakanlığı tarafından bankalara gönderilen yazı ile Tebliğ’in yürürlük tarihiolan 04.09.2018 öncesi gerçekleştirilen fakat ithalatçı tarafından ödemesi butarihten sonra gerçekleştirilen ihracat bedellerinin 180 gün içerisinde yurdagetirilme zorunluluğu bulunmamakta olup ayrıca bu bedellerin %80’in bankalarsatılması zorunlu değildir.
9.)4 Mart 2019 Tarihi Öncesi Satılan Fakat Ödemesi Sonra Yapılan İhracatBedellerinin Bankaya Satılması Zorunlu Mudur?
04.09.2018 tarihi itibariyle yürürlüğügiren Tebliğ ile birlikte bu tarih itibariyle gerçekleştirilen ihracatişlemlerine ilişkin bedellerin 180 gün içerisinde Türkiye’ye getirilmesizorunlu olup, Tebliğ’in uygulanma süresi 6 aydır. Yani 04.03.2019 tarihi itibariylebu tebliğ hükümleri sona ermektedir.
Fakat 04.03.2019 tarihi öncesigerçekleştirilen ihracat işlemlerinin Tebliğ’in uygulandığı süreler içerisindegerçekleşmesi neticesinde işlemin 04.03.2019 öncesi olması fakat ödemenin butarihten sonra olmasında dahi bu ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin 180 güniçerisinde yurda getirilmesi ve ihracat bedeli dövizin %80’nin bankayasatılması zorunludur.
10.)İhracat Bedellerinin Bankaya Satılmaması Halinde Cezai Yaptırım Var Mı?
Söz konusu tebliğ kapsamında herhangibir cezai yaptırım belirtilmemiştir. Fakat yayımlanan Tebliğe istinaden TürkParasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3’üncü maddesinde; Her türlü mal,kıymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılıkedenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını tayin edilen süreler içindeyurda getirmeyenler hakkında uygulanması gereken cezalar belirtilmiştir.
Buna göre, bahsi geçen Kanun’un3’üncü maddesinde belirtilen işleri gerçekleştiren kişilerce veya bu işlerearacılık edenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını tayin edilen süreleriçinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü olduklarıkıymetlerin rayiç bedelinin %5’i kadar idari para cezası ilecezalandırılırlar. İdari para cezası kesinleşinceye kadar ilgili kıymetleriyurda getirenler hakkında 3.000,00-TL’den 25.000,00-TL’ye kadar idaripara cezası kesilir. Fakat kesilecek idari para cezası yurda getirilmesigereken paranın %2,5’undan fazla olamaz.
Yararlanılan Kaynaklar
- 04.09.2018 tarih ve 30525 sayılı Resmi Gazete
- 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun
- https://www.gsghukuk.com/tr/yayinlar/duyurular/finans-duyurulari/hazine-ve-maliye-bakanliginca-ihracat-bedelleri-hakkinda-teblige-iliskin-aciklamalar-yapildi.pdf ( 18.10.2018)
- Barış Demirel, İhracat Bedellerinin Türkiye’ye Getirilmesi Zorunluluğuna İlişkin Sorular-Cevaplar, https://www.verginet.net/dtt/1/Ihracat-Bedellerinin-Turkiyeye-Getirilmesi-Zorunlulugu.aspx ( 16.10.2018)
23.10.2018
Ali Deniz İnan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
alidenizinan88@gmail.com
http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/alidenizinan/010/